Tình trạng kháng kháng sinh đang gia tăng mạnh mẽ

Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế do ETH dẫn đầu đã chỉ ra rằng tình trạng nhiễm trùng kháng thuốc kháng sinh đang gia tăng nhanh chóng ở động vật ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Họ đã đưa ra tỷ lệ kháng thuốc toàn cầu đầu tiên và xác định các khu vực cần can thiệp khẩn cấp.

18 tháng 10 năm 2023

ETH Zürich , Châu Âu

Thế giới đang trải qua sự tăng trưởng kinh tế chưa từng có ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Ngày càng nhiều người dân ở Ấn Độ, Trung Quốc, Mỹ Latinh và Châu Phi trở nên giàu có hơn và điều này được phản ánh qua việc họ tiêu thụ thịt và các sản phẩm từ sữa. Ở Châu Phi, mức tiêu thụ thịt đã tăng hơn một nửa; ở châu Á và châu Mỹ Latinh, con số này tăng 2/3.

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng này, chăn nuôi đã được tăng cường, trong đó có sự phụ thuộc ngày càng tăng vào việc sử dụng thuốc kháng sinh. Nông dân sử dụng thuốc kháng sinh để điều trị và ngăn ngừa nhiễm trùng cho động vật nuôi trong điều kiện đông đúc nhưng những loại thuốc này cũng được sử dụng để tăng trọng lượng và do đó cải thiện lợi nhuận.

Việc sử dụng kháng sinh quá mức và bừa bãi này gây ra hậu quả nghiêm trọng: tỷ lệ vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh ngày càng gia tăng nhanh chóng trên toàn thế giới. Thuốc đang mất dần hiệu quả, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe của động vật nhưng cũng có khả năng xảy ra đối với con người.

1. Lập bản đồ các điểm nóng kháng kháng sinh

Các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình có năng lực giám sát hạn chế để theo dõi việc sử dụng và kháng thuốc kháng sinh ở các trang trại. Việc sử dụng kháng sinh thường ít được quản lý và ghi chép hơn ở các nước công nghiệp phát triển giàu có với hệ thống giám sát được thiết lập.

Nhóm các nhà nghiên cứu do Thomas Van Boeckel, Trợ lý Giáo sư về Địa lý và Chính sách Y tế của SNF tại ETH Zurich dẫn đầu, gần đây đã công bố bản đồ về tình trạng kháng kháng sinh ở động vật ở các nước thu nhập thấp và trung bình trên tạp chí Science .

Nhóm đã tập hợp một cơ sở dữ liệu tài liệu lớn và tìm ra địa điểm và loài động vật nào có khả năng kháng các loại vi khuẩn phổ biến trong thực phẩm như Salmonella , E. coli , Campylobacter và Staphylococcus .

Theo nghiên cứu này, các khu vực có tỷ lệ kháng kháng sinh cao ở động vật là đông bắc Trung Quốc, đông bắc Ấn Độ, miền nam Brazil, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ. Ở những quốc gia này, vi khuẩn được liệt kê ở trên hiện có khả năng kháng lại một số lượng lớn các loại thuốc không chỉ được sử dụng ở động vật mà còn trong y học cho con người. Một phát hiện quan trọng của nghiên cứu là cho đến nay, rất ít điểm nóng kháng thuốc đã xuất hiện ở Châu Phi ngoại trừ Nigeria và khu vực xung quanh Johannesburg.

Tỷ lệ kháng thuốc cao nhất có liên quan đến các loại thuốc kháng sinh được sử dụng thường xuyên nhất ở động vật: tetracycline, sulphonamides, penicillin và quinolone. Ở một số vùng nhất định, các hợp chất này gần như mất hoàn toàn tác dụng điều trị nhiễm trùng.

2. Xu hướng đáng báo động về tình trạng kháng đa thuốc

Các nhà nghiên cứu đã giới thiệu một chỉ số mới để theo dõi sự tiến triển của tình trạng kháng thuốc: tỷ lệ thuốc được thử nghiệm ở từng khu vực có tỷ lệ kháng thuốc cao hơn 50%. Trên toàn cầu, chỉ số này đã tăng gần gấp ba đối với gà và lợn trong 20 năm qua. Hiện nay, 1/3 số thuốc thất bại 50% ở gà và 1/4 số thuốc thất bại 50% ở lợn.

Van Boeckel nói: “Xu hướng đáng báo động này cho thấy các loại thuốc được sử dụng trong chăn nuôi đang nhanh chóng mất đi hiệu quả”. Điều này sẽ ảnh hưởng đến tính bền vững của ngành chăn nuôi và có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng.

Điều đặc biệt lo ngại là tình trạng kháng kháng sinh đang gia tăng ở các nước đang phát triển và mới nổi vì đây là nơi tiêu thụ thịt tăng nhanh nhất, trong khi việc tiếp cận thuốc kháng sinh trong thú y phần lớn vẫn chưa được kiểm soát.

“Kháng kháng sinh là một vấn đề toàn cầu. Nhà nghiên cứu ETH cho biết sẽ chẳng có ý nghĩa gì khi thực hiện những nỗ lực đáng kể nhằm giảm thiểu nó ở một bên thế giới nếu nó đang gia tăng đáng kể ở phía bên kia”.

3. Đầu vào từ hàng ngàn nghiên cứu

Đối với nghiên cứu hiện tại của họ, nhóm các nhà nghiên cứu từ ETH, Đại học Princeton và Đại học Tự do Brussels đã thu thập hàng nghìn ấn phẩm cũng như các báo cáo thú y chưa được công bố từ khắp nơi trên thế giới. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng cơ sở dữ liệu này để tạo ra các bản đồ về tình trạng kháng kháng sinh.

Tuy nhiên, các bản đồ không bao trùm toàn bộ khu vực nghiên cứu; có những khoảng trống lớn, đặc biệt là ở Nam Mỹ, mà các nhà nghiên cứu cho rằng thiếu dữ liệu công khai.

Đồng tác giả và nghiên cứu sinh sau tiến sĩ của ETH, Joao Pires, cho biết: “Hầu như không có bất kỳ số liệu hoặc dữ liệu chính thức nào từ phần lớn Nam Mỹ”.

Ông cho biết điều này làm ông ngạc nhiên vì có nhiều dữ liệu hơn từ một số nước châu Phi, mặc dù nguồn lực để thực hiện các cuộc khảo sát còn hạn chế hơn ở Nam Mỹ.

4. Nền tảng web truy cập mở

Nhóm đã tạo ra một nền tảng web truy cập mở bên ngoài pageresistancebank.orgcall_made để chia sẻ những phát hiện của họ và thu thập dữ liệu bổ sung về tình trạng kháng thuốc ở động vật. Ví dụ: bác sĩ thú y và cơ quan nhà nước có thể tải dữ liệu về tình trạng kháng thuốc trong khu vực của họ lên nền tảng và chia sẻ dữ liệu đó với những người quan tâm khác.

Van Boeckel hy vọng rằng các nhà khoa học từ các quốc gia có nguồn lực hạn chế hơn mà chi phí xuất bản trên các tạp chí học thuật có thể là rào cản sẽ có thể chia sẻ những phát hiện của họ và được công nhận cho công việc của họ trên nền tảng này.

“Bằng cách này, chúng tôi có thể đảm bảo rằng dữ liệu không chỉ bị nhét vào ngăn kéo,” ông nói, “bởi vì có nhiều phát hiện liên quan đang nằm im lìm, đặc biệt là ở Châu Phi hoặc Ấn Độ, điều đó sẽ hoàn thiện bức tranh toàn cầu về sự phản kháng mà chúng tôi cố gắng để đưa ra đánh giá đầu tiên này. Nền tảng này cũng có thể giúp các nhà tài trợ xác định các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi tình trạng kháng thuốc để có thể tài trợ cho các biện pháp can thiệp cụ thể”.

Khi sản lượng thịt tiếp tục tăng, nền tảng web có thể giúp nhắm mục tiêu can thiệp chống lại AMR và hỗ trợ chuyển đổi sang các phương pháp canh tác bền vững hơn ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.

Van Boeckel cho biết: “Các quốc gia giàu có ở Bắc bán cầu, nơi thuốc kháng sinh đã được sử dụng từ những năm 1950, sẽ giúp quá trình chuyển đổi thành công”.

Võ  Văn Sự dịch từ: ETH Zürich,  Europe. 18 October 2023. Antimicrobial resistance is drastically rising.  https://www.thepigsite.com/articles/antibiotic-resistance-is-drastively-rising