Liệu dầu chức năng có thể giải quyết được vấn đề kháng kháng sinh không?

 Research Outreach  Europe

Ngày 30 tháng 6 năm 2025

Thuốc kháng sinh theo truyền thống được sử dụng để kiểm soát bệnh ở động vật nuôi, chẳng hạn như gà thịt và bò. Tuy nhiên, với sự gia tăng tình trạng kháng thuốc kháng sinh, nhiều quốc gia đã cấm sử dụng thuốc kháng sinh theo cách này. Tiến sĩ Joan Torrent và các đồng nghiệp của ông tại Oligo Basics, Cascavel, Paraná, Brazil, đang nghiên cứu các phương pháp thay thế mới cho thuốc kháng sinh. Họ đang tập trung nỗ lực vào các loại dầu chức năng có nguồn gốc từ thực vật. Một hỗn hợp dầu thầu dầu và chất lỏng vỏ hạt điều đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn ở gà thịt.

Kể từ khi phát hiện ra penicillin vào năm 1928, thuốc kháng sinh đã cách mạng hóa việc điều trị bệnh. Vô số mạng sống đã được cứu nhờ khả năng loại bỏ các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn của thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng kháng thuốc kháng sinh ở vi khuẩn đang trở thành một vấn đề ngày càng gia tăng. Vấn đề này đã được báo cáo đầy đủ ở người; các bệnh nhiễm trùng như MRSA ( Tụ cầu vàng kháng methicillin ) thường được giới truyền thông gọi là "siêu vi khuẩn" do khả năng kháng thuốc kháng sinh thông thường của chúng. Tuy nhiên, tình trạng kháng thuốc kháng sinh cũng đang gia tăng ở động vật nuôi.

Điều kiện nuôi một số loài động vật nuôi dẫn đến nguy cơ nhiễm khuẩn cao hơn. Điều này đặc biệt đúng với các loài động vật như gà thịt, nơi nhiều loài chim được nuôi trong một không gian nhỏ. Theo truyền thống, vấn đề này được giải quyết bằng vắc-xin và thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh đã được sử dụng hiệu quả như chất kích thích tăng trưởng, vì chúng làm tăng năng suất cũng như cải thiện phúc lợi.

Để ứng phó với tình trạng kháng thuốc kháng sinh gia tăng, nhiều quốc gia đã áp dụng lệnh cấm hoàn toàn hoặc một phần việc sử dụng kháng sinh làm chất kích thích tăng trưởng ở động vật nuôi. Nhận thức của người tiêu dùng về việc sử dụng kháng sinh ở động vật làm thực phẩm cũng thường tiêu cực. Do đó, mối quan tâm đến các giải pháp thay thế hiệu quả cho kháng sinh đang ngày càng tăng.

Giới thiệu: Dầu chức năng

Tiến sĩ Joan Torrent và các đồng nghiệp của ông tại Oligo Basics đang đi đầu trong việc tìm kiếm các giải pháp thay thế hiệu quả cho thuốc kháng sinh để sử dụng cho động vật nuôi. Họ đang tập trung nỗ lực vào vương quốc thực vật. Trong hàng ngàn năm, thực vật đã là nguồn thuốc chữa bệnh truyền thống cho cả người và động vật. Những chất có nguồn gốc thực vật này được gọi là hợp chất phytogenic.

Các nhà nghiên cứu tại Oligo Basics đang áp dụng phương pháp tiếp cận khoa học vào quá trình nghiên cứu của họ về phytogenics, để xác định các phân tử hoạt động và cơ chế hoạt động của các chất này. Họ cũng đang tìm kiếm sự hiệp đồng trong phytogenics: nơi hai hoặc nhiều chất được kết hợp để tạo ra hiệu ứng có lợi hơn.

Sản xuất gia cầm hiện đại dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng cao hơn. iStock.com/Vadym Terelyuk

Tiến sĩ Torrent và các đồng nghiệp của ông đang nghiên cứu cụ thể một nhóm các chất phytogenic được gọi là dầu chức năng. Đây là những loại dầu có thể được chứng minh là có chức năng vượt ra ngoài giá trị năng lượng của chúng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số loại dầu chức năng có cả đặc tính kháng sinh và kháng khuẩn và có thể giải quyết hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. Dầu chức năng dường như cũng có thêm những đặc tính tích cực bất ngờ, bao gồm tác dụng chống oxy hóa và chống viêm. Ví dụ, dầu thầu dầu đã được chứng minh là có tác dụng chống viêm.

"Một số loại dầu chức năng có cả đặc tính kháng sinh và kháng khuẩn và có thể giải quyết hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn."

Liệu dầu chức năng có thực sự hiệu quả không?

Tiến sĩ Torrent và Oligo Basics đã có thể công bố một lượng lớn nghiên cứu cho thấy rằng các loại dầu chức năng thực sự có tác dụng tích cực. Phần lớn các nghiên cứu tập trung vào việc sử dụng các loại dầu chức năng ở gà thịt, vì chúng tương đối rẻ, dễ nuôi và phát triển nhanh, so với các loại động vật nuôi khác.

Bệnh cầu trùng là một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở gia cầm. Red Confidential/Shutterstock.com

Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã điều tra tác động của dầu chức năng đối với bệnh cầu trùng, một bệnh nhiễm trùng phổ biến ở gà thịt. Bệnh cầu trùng do cầu trùng, một loại ký sinh trùng đơn bào nguyên sinh, gây ra chứ không phải do vi khuẩn. Ký sinh trùng này sống trong thành ruột của gà. Các dấu hiệu của bệnh cầu trùng ở gà bao gồm tiêu chảy, yếu, mào hoặc da nhợt nhạt và tốc độ tăng trưởng chậm lại.

Các nhà nghiên cứu đã sử dụng hỗn hợp hai loại dầu chức năng: dầu thầu dầu và chất lỏng vỏ hạt điều (CNSL). Hỗn hợp đặc biệt này là sản phẩm Oligo Basics có tên là Essential. Dầu thầu dầu, khi uống, được biết đến rộng rãi là có tác dụng nhuận tràng, hạn chế tác dụng của nó. Tuy nhiên, khi kết hợp với CNSL, dầu thầu dầu trở nên có hoạt tính sinh học ở liều thấp hơn, giúp tránh được vấn đề nhuận tràng. Phân tử hoạt tính trong dầu thầu dầu được gọi là axit ricinoleic, đã được chứng minh là có cả đặc tính kháng khuẩn và chống viêm. Điều này làm cho nó trở nên lý tưởng để điều trị các bệnh đường ruột như bệnh cầu trùng. CNSL cũng được phát hiện có một số đặc tính hữu ích, bao gồm hoạt tính kháng khuẩn và chống khối u. Điều quan trọng là CNSL dường như có tác dụng hiệp đồng khi kết hợp với các chất kháng khuẩn khác như dầu thầu dầu.

Dầu vỏ hạt điều là một trong những loại dầu chức năng được Oligo Basics sử dụng.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành nghiên cứu của họ bằng cách sử dụng gà con thịt trống non. Những con gà con được chia thành năm nhóm: một nhóm (nhóm đối chứng) bị nhiễm cầu trùng và không có chất bổ sung dầu chức năng; có/không bị cầu trùng và dầu liều thấp; và có/không bị cầu trùng và dầu liều cao. Họ phát hiện ra rằng những con chim được bổ sung dầu (ở bất kỳ liều lượng nào) tăng cân đáng kể trong 28 ngày đầu tiên của cuộc đời so với nhóm đối chứng (mặc dù mức tăng cân trở nên đồng đều sau thời gian này). Nhóm đối chứng cũng có tỷ lệ tử vong cao hơn. Những con gà được bổ sung dầu cũng được phát hiện có ít tổn thương đường ruột hơn.

"Điều quan trọng là CNSL dường như có tác dụng hiệp đồng khi kết hợp với các thuốc kháng khuẩn khác."

Trong một nghiên cứu khác, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng các loại dầu chức năng có thể làm giảm tác động của stress nhiệt ở gà thịt. Gà thịt có thể bị stress nhiệt đặc biệt do lông và điều kiện nuôi nhốt. Trong trường hợp này, các nhà nghiên cứu cho rằng có khả năng là đặc tính chống oxy hóa và chống viêm của các loại dầu chức năng có tác dụng tích cực.

Dầu thầu dầu, chiết xuất từ ​​hạt thầu dầu, có đặc tính kháng khuẩn mạnh.

Một nghiên cứu thứ ba so sánh Essential, hỗn hợp dầu thầu dầu-CNSL, với kháng sinh monensin. Monensin thường được thêm vào thức ăn cho gà để kiểm soát bệnh cầu trùng. Gà con trống tơ được chia thành các nhóm, mỗi nhóm được điều trị bằng một phương pháp khác nhau. Ban đầu, sau bảy ngày nhiễm bệnh cầu trùng, những con gà con được điều trị bằng monensin có vẻ khỏe hơn những con được cho dùng dầu. Tuy nhiên, sau 14 ngày nhiễm bệnh, những con gà được cho dùng dầu tăng cân nhiều hơn và cho thấy tỷ lệ chuyển đổi thức ăn tốt hơn những con được cho dùng monensin. Đến cuối nghiên cứu, không có sự khác biệt về cân nặng và mức tăng cân giữa những con gà con được điều trị bằng Essential và monensin. Tuy nhiên, có một kết quả thậm chí còn thú vị hơn.

Dầu chức năng nhắm vào các vi khuẩn cụ thể

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, trong khi dầu chức năng và thuốc kháng sinh có thể tạo ra kết quả tương tự về mặt tăng cân, thì các loại dầu thực sự có hoạt tính kháng khuẩn cụ thể hơn thuốc kháng sinh. Đây là một phát hiện quan trọng, vì điều đó có nghĩa là dầu chức năng sẽ không làm hỏng hệ vi sinh vật đường tiêu hóa – sự bổ sung tự nhiên của vi khuẩn và các vi sinh vật khác có trong ruột – theo cách mà một số loại thuốc kháng sinh có thể làm. Thay vào đó, phương pháp điều trị bằng dầu chức năng cho phép duy trì sự đa dạng của hệ vi sinh vật đường tiêu hóa. Điều này cho phép động vật duy trì khả năng chống lại các bệnh về đường tiêu hóa tốt hơn bằng khả năng phòng vệ tự nhiên của nó.

Các nghiên cứu trên gia súc đã chỉ ra rằng hỗn hợp dầu thầu dầu-CNSL của Oligo Basic có thể tăng cường sức khỏe tiêu hóa, tăng sản lượng sữa và cải thiện chất lượng thân thịt.

Nghiên cứu do Oligo Basics thực hiện cho đến nay cho thấy rõ ràng rằng các chất phytogenic, đặc biệt là các loại dầu chức năng, có tiềm năng rất lớn trong việc chống lại bệnh tật ở động vật nuôi. Ngoài việc nghiên cứu trên gà thịt, các nghiên cứu trên gia súc đã chỉ ra rằng hỗn hợp dầu thầu dầu-CNSL có thể tăng cường sức khỏe tiêu hóa, tăng sản lượng sữa và cải thiện chất lượng thân thịt. Hỗn hợp dầu này đã được chứng minh là có tác dụng hiệp đồng cao, với việc bổ sung CNSL vừa loại bỏ vấn đề nhuận tràng vừa thực sự làm tăng khả năng kháng khuẩn của dầu thầu dầu.

Với các nhà nghiên cứu đang vật lộn để giải quyết vấn đề ngày càng gia tăng về tình trạng kháng thuốc kháng sinh, các hướng nghiên cứu mới, ít truyền thống hơn có thể trở nên phổ biến hơn. Cho đến nay, nghiên cứu do Tiến sĩ Torrent và các đồng nghiệp của ông dẫn đầu đã chỉ ra rõ ràng rằng các loại dầu chức năng không chỉ có thể thay thế thuốc kháng sinh mà còn mang lại những lợi ích khác có thể cải thiện phúc lợi của động vật nuôi, bằng cách giảm bệnh tật và tạo ra sản phẩm chất lượng cao hơn.

Torrent J., 2019, "Liệu dầu chức năng có thể giải quyết được vấn đề kháng kháng sinh không?" Nghiên cứu OUTREACH (111). Có tại: https://researchoutreach.org/articles/could-functional-oils-solve-the-antibiotic-resistance-problem/

Võ Văn Sự dịch. Research Outreach  Europe. 30 June 2025. Could functional oils solve the antibiotic resistance problem?https://www.thepoultrysite.com/articles/could-functional-oils-solve-the-antibiotic-resistance-problem