Có nên tiêm vắc-xin cho chim hoang dã không?

Việc tiêm vắc-xin cho chim hoang dã chống lại bệnh cúm gia cầm đặt ra những thách thức đáng kể

Chris Wright

Ngày 11 tháng 8 năm 2025

Ghi chú của biên tập viên: Sau đây là trích đoạn báo cáo của Tổ chức Thú y Thế giới: Tình hình Sức khỏe Động vật Thế giới năm 2025 ¹

 Bệnh tật ở động vật hoang dã, bao gồm cả chim hoang dã, là một mối quan ngại nghiêm trọng. Sức khỏe động vật hoang dã đóng vai trò cơ bản trong việc duy trì cân bằng sinh thái và chức năng hệ sinh thái.

Tuy nhiên, việc tiêm vắc-xin cúm gia cầm cho chim hoang dã trên quy mô lớn đặt ra những thách thức đáng kể. Khó khăn bao gồm khả năng bắt giữ chim hoang dã, đảm bảo an toàn và phúc lợi cho cả chim và con người, lựa chọn chủng vắc-xin và liều lượng phù hợp, hậu cần và nguồn lực tiêm vắc-xin cho từng cá thể chim, và cách theo dõi và giám sát đáng tin cậy những cá thể đã được tiêm vắc-xin.

Thay vì tiêm phòng, việc kiểm soát cúm gia cầm ở chim hoang dã tập trung vào các biện pháp an toàn sinh học, giám sát và tránh tối đa các tương tác giữa chim hoang dã và chim nuôi. Việc loại bỏ xác gia cầm, nếu an toàn, và bảo vệ môi trường sống là những chiến lược khác để giảm thiểu sự lây lan của vi-rút.

Tuy nhiên, vào tháng 12 năm 2023, Tổ chức Thú y Thế giới (WOAH) đã ban hành tài liệu 'Những cân nhắc về việc tiêm vắc-xin khẩn cấp cho chim hoang dã chống lại bệnh cúm gia cầm độc lực cao trong các tình huống cụ thể', nêu chi tiết rằng nên cân nhắc tiêm vắc-xin khẩn cấp cho chim hoang dã chống lại HPAI trong các tình huống sau:

1. Nếu một đợt bùng phát HPAI đe dọa các loài có nguy cơ tuyệt chủng hoặc cực kỳ nguy cấp, việc tiêm phòng có thể là cần thiết để ngăn chặn sự suy giảm quần thể hoặc nguy cơ tuyệt chủng. Một nghiên cứu điển hình về tiêm phòng khẩn cấp cho kền kền California đã được Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) phê duyệt vào năm 2023 cho thấy tiềm năng của việc tiêm phòng cho các loài có nguy cơ tuyệt chủng, nhưng cũng nêu bật những thách thức trong việc triển khai tiêm phòng tại thực địa.
2. Nếu vi-rút có nguy cơ lây lan cao sang các quần thể chim hoang dã khác hoặc gia cầm trong nước, đặc biệt là ở những khu vực có mật độ chim dày đặc hoặc dọc theo các tuyến đường di cư, thì việc tiêm vắc-xin khẩn cấp có thể được áp dụng.
3. Nếu các biện pháp kiểm soát thông thường như tiêu hủy, giám sát và an toàn sinh học không đủ hoặc không thực tế trong việc giảm sự bùng phát, tiêm chủng có thể đóng vai trò là công cụ bổ sung.
4. Trong trường hợp dịch bệnh bùng phát cục bộ có thể gây ra hậu quả tàn phá đối với quần thể chim hoang dã và các biện pháp khác không khả thi, có thể cân nhắc tiêm vắc-xin có mục tiêu.
5. Nếu một số loài đặc biệt dễ bị nhiễm HPAI, đặc biệt là những loài có vai trò sinh thái quan trọng, thì việc tiêm vắc-xin có thể được cân nhắc để ngăn chặn những tác động dây chuyền lên hệ sinh thái.

Trong những trường hợp như vậy, nếu cân nhắc tiêm chủng, cần cân nhắc kỹ lưỡng như một phần của kế hoạch ứng phó phối hợp rộng hơn, bao gồm đánh giá rủi ro, giám sát và tham vấn với các chuyên gia và bên liên quan. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế của WOAH và cam kết giám sát cũng cần được nhấn mạnh khi xem xét triển khai tiêm chủng khẩn cấp.

Thẩm quyền giải quyết

¹ Tổ chức Thú y Thế giới (2025). – Tình hình Thú y Thế giới năm 2025. Paris, 120 trang. https://doi.org/10.20506/woah.... . Giấy phép: CC BY-SA 3.0 IGO.

Võ Văn Sự dịch từ. Chris Wright. 11 August 2025. Should wild birds be vaccinated? https://www.thepoultrysite.com/articles/should-wild-birds-be-vaccinated